Editorial

Kaam Kuribole Mati Ase: Hawa Biya Laga Samasiya

W

orld Health Organization laga notun khobor toh khali urban India laga hawa biya te he saa nohoi. Hoile bhi hawa laga quality bhi sai ase. 2018 laga khobor hesab te 4,300 cities majote, duniya laga bista (20) sob para polluted jaga te 14 toh India laga shaher (cities) ase. Etu te Delhi toh choi (6) number te ase. Aro Kanpur, Faridabad, Varanasi, Gaya aro Patna shaher (cities) khan toh list te Delhi opor te ase. Etu toh PM 2.5 levels hesab te ase. Hoile bhi aro Kanpur, Faridabad aro dusra ekdam biya pollution shaher (cities) khan te khali ekta PM 2.5 monitoring station ase. Aro Delhi logote toh bishi monitoring stations ase.

WHO researchers khan etu samasiya toh dusra alak data sources laga modot para sai ase. Researchers khan toh satellite remote sensing aro chemical transport models aro ground-monitoring stations laga modot loishe.

Etu data sources laga modot para janishe ke hawa pollution toh khali dangor shaher (cities) ekla laga samasiya he nohoi. Hoile bhi etu samasiya toh pura duniya laga ase. Europe te hawa pollution toh sabole nimite sob para dangor monitoring network ase. Aro Africa desh aro Western Pacific jaga khan te etu network khan eman bhal para nocholai. Etu matlab toh etu jaga khan laga data toh ekdam niche quality laga ase. Aro kunba jaga te network para bimar bhi dhuribole napare. Etu laga nateja (result) toh bimar laga ginati bhi bhal para nakura hoishe.

Etu laga Khobor hesab te duniya pura te hawa pollution nimite ek saal te saath (7) million manu khan mure. Mura laga karan toh lung cancer, pneumonia aro mon laga bimar. 2018 ekla te khobor hesab te 4.2 million genika manu khan bahar laga hawa pollution nimite murishe. Aro 3.8 million genika manu khan toh latera (dirty) khana (food) bana saman khan nimite murishe. Etu te khuri (wood) aro guru (cow) laga latera (dung) khan nimite ase. Huwa pollution nimite manu mura bishi toh Southeast Asian desh khan te ase. Etu te India bhi samil ase. Ek bar etu jaga khan te monitoring bhal hoija pichete. Ginati aro uthibo genika ase.

Hoile bhi bhal khobor toh India laga Pradhan Mantri Ujjwala Yojana scheme para garibi nichete thaka 37 million maiki khan ke LPG (liquefied petroleum gas) connections dishe. Etu genika schemes para rural India ke ghor bhitor laga hawa pollution para manu khan ke bachai ase. Ghor bhitor laga hawa pollution toh WHO analysis para nasai.

Etu yaad thakibole bishi zaruri ase ke rural India te khana bana stoves nathaka para bhi bishi dangor samasiya ase. National Clean Air Programme para agi-kali diya khobor hesab te rural India te hawa pollution nimite monitoring station ekta bhi nai koishe. Etu matlab toh bahar hawa pollution etu jaga khan te khotom huwa nohoi.

Poora hesab te rural jaga khan te ozone levels toh bishi opor thake. Etu laga karan toh insecticide estimal kura nimite aro dhan khan jola nimite ase. WHO para Southeast Asian desh khan ke koishe ke bhitor aro bahar samasiya khan khilaf te thik kadam uthabole lage. India toh janibole lage ke WHO para jana para bhiIndia laga samasiya toh bishi dangor ase. Aro etu khilaf te ekdam serious para action lubole lage.

Add Comment

Click here to post a comment